Pomoc publiczna

 

Kompetencje Prezesa UOKiK

Kompetencje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie pomocy publicznej reguluje ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Zgodnie z tą ustawą, Prezes Urzędu opiniuje projekty pomocy, notyfikuje je Komisji Europejskiej, reprezentuje rząd polski w postępowaniu przez Komisją oraz monitoruje pomoc publiczną udzielaną przedsiębiorcom w Polsce.

Każdy projekt programu pomocowego, w tym przewidujący udzielenie pomocy w ramach wyłączeń grupowych, oraz pomocy indywidualnej, w tym pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wymaga uzyskania opinii Prezesa UOKiK.

W opinii Prezes stwierdza, czy wsparcie przewidziane w projekcie spełnia przesłanki pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), czyli sprawdza, czy jednocześnie spełnione są następujące warunki: 

  • wsparcie jest przyznawane przez Państwo lub pochodzi ze środków państwowych,
  • udzielane jest na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku,
  • ma charakter selektywny (uprzywilejowuje określone przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa albo produkcję określonych towarów),
  • grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi UE.

Ponadto, Prezes w opinii stwierdza, czy projektowane wsparcie jest zgodne z rynkiem wewnętrznym, a w przypadku niezgodności proponuje określone rozwiązania mające na celu dostosowanie do reguł rynku wewnętrznego. Zajmuje także stanowisko w kwestii ewentualnego obowiązku notyfikacji projektu (czyli obowiązku zgłoszenia projektu Komisji Europejskiej). 

Opinia Prezesa nie jest wiążąca dla podmiotów udzielających pomocy. Podmioty te mogą wziąć tę opinię pod uwagę, ale nie muszą. Celem opinii jest wskazanie tym podmiotom, jak również potencjalnym beneficjentom wsparcia, jakiego rodzaju konsekwencje mogą wiązać się z jego udzielaniem/uzyskaniem. W szczególności celem wydania opinii jest ostrzeżenie podmiotów o możliwości udzielenia wsparcia, które stanowić będzie bezprawną (tzn. udzieloną bez zgody Komisji) lub nawet niezgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc publiczną, co do której Komisja może zażądać zwrotu. Jednocześnie, opinia ma zapobiegać dokonywaniu notyfikacji projektów pomocy, które są niezgodne z rynkiem wewnętrznym, a więc nie mają szans na uzyskanie akceptacji Komisji. 

Zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE, Komisja musi zostać poinformowana o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy publicznej. Państwo członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków dopóki Komisja nie wyda decyzji końcowej.

Prezes UOKiK odgrywa kluczową rolę w procesie notyfikacji (zgłoszenia) pomocy publicznej. Zawiadamia on Komisję Europejską o zamiarze udzielenia wsparcia przedsiębiorcy przez polski organ administracji lub inny podmiot publiczny. Do momentu podjęcia przez Komisję decyzji w sprawie zgodności notyfikowanego wsparcia z prawem wspólnotowym, państwo członkowskie ma obowiązek wstrzymać się z jego udzieleniem. W toku postępowania wyjaśniającego przed Komisją, Prezes UOKiK, przy współpracy innych organów i podmiotów w tym beneficjentów pomocy, przekazuje w imieniu polskich władz dane oraz dokumenty, o które wnioskuje Komisja Europejska, a także odpowiada na stawiane przez nią pytania. Zgłoszeniu podlega każdy rodzaj wsparcia, z wyjątkiem pomocy de minimis oraz pomocy udzielanej w ramach wyłączeń grupowych.

Podmioty opracowujące programy pomocowe, które przewidują udzielanie pomocy w ramach wyłączeń grupowych, lub podmioty udzielające pomocy indywidualnej w ramach wyłączeń grupowych, niezwłocznie informują Prezesa UOKiK, za pomocą formularza informacji zbiorczych dotyczących pomocy w ramach wyłączeń grupowych, o fakcie wejścia w życie programu pomocowego lub udzieleniu pomocy indywidualnej. Informacje te należy przesłać na adres: rozporzadzenie_651@uokik.gov.pl (wcześniej: rozporzadzenie_800@uokik.gov.pl). Następnie Prezes UOKiK przekazuje je Komisji Europejskiej. Powyższe zawiadomienia mają charakter wyłącznie informacyjny. Należy jednak pamiętać, iż Komisja w ramach prowadzonego monitoringu może sprawdzać, czy pomoc udzielana w ramach wyłączeń grupowych jest zgodna z odpowiednimi regulacjami (obecnie głównie z rozporządzeniem nr 651/2014).

Do obowiązków Prezesa UOKiK należy również monitorowanie wsparcia udzielanego polskim przedsiębiorcom, czyli gromadzenie, przetwarzanie oraz przekazywanie informacji związanych z pomocą publiczną.

Dane o udzielonej w Polsce pomocy – System Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej:

https://sudop.uokik.gov.pl 

Wszystkie podmioty udzielające pomocy przekazują Prezesowi Urzędu sprawozdania o udzielonej pomocy lub informację o nieudzieleniu pomocy (tzw. sprawozdanie zerowe). Informacje te są porządkowane a następnie gromadzone w specjalnej bazie danych tzw. SHRIMP (System Harmonogramowania, Raportowania i Monitorowania Pomocy). Na podstawie zebranych danych, Prezes UOKiK co roku opracowuje i przedstawia Radzie Ministrów raport o pomocy publicznej udzielonej w roku poprzednim. Raport ten Rada Ministrów przedstawia następnie Sejmowi.

Dane o pomocy publicznej dostępne są w bazie SUDOP. Baza ta zawiera informacje o wdrażanych w Polsce środkach pomocowych, pomocy udzielonej w ramach wdrażanych w Polsce środków pomocowych, a także wszelkiej pomocy publicznej i pomocy de minimis udzielonej danemu beneficjentowi.

Ponadto, Prezes UOKiK przygotowuje roczne sprawozdanie o udzielonej w Polsce pomocy publicznej na potrzeby Komisji Europejskiej, która na tej podstawie (i na podstawie sprawozdań otrzymanych od pozostałych państw członkowskich) opracowuje zbiorcze sprawozdanie o pomocy publicznej udzielonej w całej Unii Europejskiej (tzw. State Aid Scoreboard).

 

Przepisy dotyczące pomocy publicznej

Przepisy obowiązujące od dnia 1 stycznia 2022 r.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2021 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata 2022–2027

Decyzja Komisji Europejskiej z sprawie zwiększenia intensywności pomocy dla terytoriów wybranych do objęcia wsparciem z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji

Rozporządzenie wskazuje regiony Polski, w których możliwe jest udzielanie pomocy regionalnej oraz określa maksymalną intensywność pomocy w tych regionach. Intensywność pomocy to maksymalna wysokość pomocy państwa, jaką można przyznać pojedynczemu beneficjentowi, wyrażona jako odsetek kwalifikowanych kosztów inwestycji. Jedynym obszarem, w którym nie będzie możliwe w latach 2022-2027 udzielanie pomocy regionalnej, jest region warszawski stołeczny (z wyjątkiem 26 gmin podregionów warszawskiego wschodniego i warszawskiego zachodniego, sąsiadujących z regionem mazowieckim regionalnym). 

W zależności od miejsca realizacji inwestycji maksymalna intensywność pomocy może wynieść od 15% do 50% wartości kosztów kwalifikowanych.

W przypadku małych i średnich przedsiębiorców intensywność pomocy może zostać dodatkowo zwiększona o odpowiednio 20 i 10 punktów procentowych. 

Ponadto, w odniesieniu do części obszarów województw małopolskiego, łódzkiego i śląskiego, wybranych do objęcia wsparciem z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w ramach terytorialnego planu sprawiedliwej transformacji, maksymalną intensywność pomocy regionalnej można podwyższyć o 10 punktów procentowych od dnia 16 lutego 2023 r., tj. od momentu ogłoszenia decyzji Komisji Europejskiej zatwierdzającej wyższą intensywność pomocy dla ww. obszarów. 

Intensywność pomocy regionalnej dla poszczególnych obszarów przedstawia się następująco:

Mapa pomocy regionalnej 2022-2027

Mapa pomocy regionalnej 2022-2027

Pobierz plik: Mapa pomocy regionalnej 2022-2027 (waga: 886 KB, format: JPG, rozmiar: 1200x1178px)

Tabela - mapa pomocy regionalnej 2022-2027

Tabela - mapa pomocy regionalnej 2022-2027

Pobierz plik:  Tabela - mapa pomocy regionalnej 2022-2027 (aktualizacja: 2023.02.21, waga: 153KB, format: JPG, rozmiar: 2090x1392px)

Nie jest natomiast możliwe udzielanie pomocy regionalnej w następujących przypadkach:

  • przedsiębiorcom znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej,
  • w sektorze żelaza i stali,
  • w sektorze węgla brunatnego i węglowym,
  • w sektorze rybołówstwa i akwakultury,
  • w sektorze rolnictwa rozumianym jako produkcja pierwotna, przetwórstwo i wprowadzanie do obrotu produktów rolnych,
  • w sektorze leśnictwa,
  • w sektorze transportu,
  • w sektorze energetycznym,
  • w sektorze sieci szerokopasmowych.

Przedstawiane przy ubieganiu się o pomoc de minimis:

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis


Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis - rozporządzenie KE nr 1407 2013 (obowiązuje od dnia 15.11.2014 r.)

Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis - rozporządzenie KE nr 360 2012 (obowiązuje od dnia 15.11.2014 r.)

Przedstawiane przy ubieganiu się o pomoc inną niż de minimis:

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie

Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc inną niż pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie, pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (obowiązuje od dnia 11.03.2016)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (Dz. U. poz. 1338)

Formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc publiczną związaną z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 oraz jej skutków

Przedstawiane w celu wydania opinii Prezesa UOKiK:

Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 października 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie informacji przekazywanych w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 października 2004 r. w sprawie informacji przekazywanych Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie informacji przekazywanych Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie informacji przekazywanych w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie informacji przekazywanych w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

wersja skonsolidowana (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012 r.)

CZĘŚĆ TRZECIA: POLITYKI I DZIAŁANIA WEWNĘTRZNE UNII

TYTUŁ VII: WSPÓLNE REGUŁY W DZIEDZINIE KONKURENCJI, PODATKÓW I ZBLIŻENIA USTAWODAWSTW

Rozdział 1: Reguły konkurencji

Sekcja 2: Pomoc przyznawana przez państwa

Artykuł 107
(dawny artykuł 87 TWE)

1. Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.

2. Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest:
a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów;
b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi;
c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem. Pięć lat po wejściu w życie Traktatu z Lizbony, Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć decyzję uchylającą niniejszą literę.

3. Za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana:
a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia, jak również regionów, o których mowa w artykule 349, z uwzględnieniem ich sytuacji strukturalnej, gospodarczej i społecznej;
b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego;
c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem;
d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem;
e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc na wniosek Komisji.

Artykuł 108
(dawny artykuł 88 TWE)

1. Komisja we współpracy z Państwami Członkowskimi stale bada systemy pomocy istniejące w tych Państwach. Proponuje im ona stosowne środki konieczne ze względu na stopniowy rozwój lub funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

2. Jeśli Komisja stwierdzi, po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag, że pomoc przyznana przez Państwo lub przy użyciu zasobów państwowych nie jest zgodna z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu artykułu 107, lub że pomoc ta jest nadużywana, decyduje o zniesieniu lub zmianie tej pomocy przez dane Państwo w terminie, który ona określa. Jeśli dane Państwo nie zastosuje się do tej decyzji w wyznaczonym terminie, Komisja lub każde inne zainteresowane Państwo może, na zasadzie odstępstwa od postanowień artykułów 258 i 259, wnieść sprawę bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Na wniosek Państwa Członkowskiego Rada, stanowiąc jednomyślnie, może zdecydować, że pomoc, którą to Państwo przyznaje lub zamierza przyznać, jest uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym, na zasadzie odstępstwa od postanowień artykułu 107 lub rozporządzeń przewidzianych w artykule 109, jeśli wyjątkowe okoliczności uzasadniają taką decyzję. Jeśli w odniesieniu do danej pomocy Komisja wszczęła procedurę przewidzianą w pierwszym akapicie niniejszego ustępu, wystąpienie zainteresowanego Państwa z wnioskiem skierowanym do Rady powoduje zawieszenie tej procedury do czasu zajęcia stanowiska przez Radę. Jednakże jeśli Rada nie zajmie stanowiska w terminie trzech miesięcy od wystąpienia z wnioskiem, Komisja wydaje decyzję w sprawie.

3. Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeśli uznaje ona, że plan nie jest zgodny z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu artykułu 107, wszczyna bezzwłocznie procedurę przewidzianą w ustępie 2. Dane Państwo Członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej.

4. Komisja może przyjąć rozporządzenia dotyczące kategorii pomocy państwa, w odniesieniu do których Rada postanowiła, zgodnie z artykułem 109, że mogą one zostać zwolnione z procedury przewidzianej w ustępie 3 niniejszego artykułu.

Artykuł 109
(dawny artykuł 89 TWE)

Rada, na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, może wydać wszelkie właściwe rozporządzenia w celu zastosowania artykułów 107 i 108, a w szczególności może określić warunki stosowania artykułu 108 ustęp 3 i kategorie pomocy zwolnione z tej procedury.

Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (C/2016/2946)

KE - Siatki analityczne pomocy publicznej dla infrastruktury (2016 - 2017):

Introduction to the analytical grids

Recovery and resilience facility (RRF) guiding templates - link do strony KE

  • Energy and hydrogen infrastructure
  • Energy from renewable sources, including renewably sourced hydrogen production
  • District heating/cooling generation and distribution infrastructure
  • Energy efficiency in buildings
  • Electric recharging stations and hydrogen stations for road vehicles
  • Acquisition of zero and low-emission road vehicles
  • Other low emission transport modes
  • Deployment and take-up of fixed and mobile very high capacity networks, including 5G and fibre networks
  • Digitisation of public administration, including healthcare
  • Innovative processors and semiconductor technologies
  • Digitalisation of news media
  • Cloud capabilities
  • Upgrading education and training, including digital skills and relevant connectivity

Wyłączenia grupowe:

Pomoc de minimis:

Pomoc de minimis w rolnictwie i rybołówstwie:

Pomoc na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną:

Pomoc na energetykę i ochronę środowiska:

Pomoc na ratowanie i restrukturyzację:

Pomoc na finansowanie ryzyka:

Sektor stoczniowy:

Przepisy poprzednio obowiązujące:

Produkcja audiowizualna:

Transmisje programów:

Sektor energii elektrycznej:

Sieci szerokopasmowe:

Sektor węglowy:

Sektor pocztowy:

Sektor finansowy:

Sektor transportu:

 

Modernizacja unijnych przepisów o pomocy publicznej

Informacje o nowych i przeprowadzonych inicjatywach legislacyjnych Komisji Europejskiej w zakresie pomocy publicznej dostępne są na stronie Komisji Europejskiej:
https://ec.europa.eu/competition/consultations/open.html

Podmioty zainteresowane wyrażeniem opinii w zakresie prowadzonych konsultacji mogą przesyłać odpowiedzi na kwestionariusze Komisji lub swoje stanowisko w odniesieniu do projektów aktów bezpośrednio Komisji Europejskiej.

Na stronie każdego projektu Komisja zamieszcza wszelkie przekazane jej stanowiska – zarówno władz polskich, jak i innych państw członkowskich, a także wszystkich innych zainteresowanych podmiotów.