11 decyzji dotyczących gmin i spółek komunalnych świadczących usługi wodno-kanalizacyjne wydała Prezes UOKiK od początku 2012 r. Nieprawidłowości już od lat dotyczą podobnych praktyk. Pozytywną informacją jest, że obecnie w większości przypadków przedsiębiorcy dobrowolnie zobowiązują się do zmiany niedozwolonych działań

Blisko 50 decyzji w 2011 r., kolejne 11 od początku roku, aż  46 postępowań w toku. Gminy i spółki komunalne działające na rynku wodociągowo-kanalizacyjnym w dalszym ciągu wykorzystują fakt, że są jedynymi dostawcami usług na lokalnych rynkach i stosują praktyki niezgodne z prawem. Ostatnio Prezes Urzędu wydała siedem rozstrzygnięć dotyczących tego sektora. Co ciekawe, niezależnie od regionu Polski zakwestionowane działania od wielu lat są bardzo podobne.

Jedną z najczęściej spotykanych nieprawidłowości jest bezprawne obciążanie odbiorców kosztami budowy części sieci. Zgodnie z przepisami mają oni obowiązek sfinansowania jedynie budowy przyłącza oraz  pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego. Bardzo często kontrahenci są jednak obciążani dodatkowymi opłatami, które nie wynikają z obowiązującego prawa. Tak było w przypadku Przedsiębiorstwa Komunalnego we Wronkach (woj. wielkopolskie), które żądało nieuzasadnionej opłaty za włączenie przyłącza do sieci kanalizacyjnej i wodociągowej. Za nadużywanie swojej pozycji rynkowej na PK Wronki została nałożona kara w wysokości ponad 9 tys. zł (9 174 zł). Warto wspomnieć, że spółka zaniechała niedozwolonych praktyk w grudniu 2011 r.

Zabronione jest również wyłączanie przez przedsiębiorców własnej odpowiedzialności za przerwy w dostawie wody. Zgodnie z prawem powinni oni naprawić szkody powstałe w wyniku ich działań lub zaniedbań. Niedozwoloną praktykę  stosowały gminy: Końskowola (woj. lubelskie), Michałów (woj. świętokrzyskie) oraz Oleśnica (woj. świętokrzyskie). W tych trzech przypadkach samorządy dobrowolnie zobowiązały się do zmiany praktyki.

Innym często popełnianym błędem jest sposób ustalania należności za pobraną ilość wody w przypadku utraty lub uszkodzenia wodomierza z winy odbiorcy. W takich sytuacjach przedsiębiorca powinien domagać się uiszczenia opłaty za wodę, która faktycznie została pobrana. Gdy nie można tego dokładnie zmierzyć, ilość pobranej wody powinna zostać ustalona na podstawie średniego zużycia w okresie ostatnich trzech miesięcy sprawnego działania wodomierza, ewentualnie na podstawie średniej z podobnego okresu rok wcześniej. Jakiekolwiek inne sposoby wyliczania zużycia są niezgodne z prawem. Urząd zakwestionował taką praktykę w przypadku umów zawieranych z konsumentami przez gminę Łubnice (woj. świętokrzyskie). W trakcie postępowania prowadzonego przez Urząd zobowiązała się ona do zmiany postanowień.

Nieprawidłowości stwierdzone przez UOKiK dotyczą także sytuacji w których gminy lub spółki komunalne rozwiązują umowy z konsumentami, zaprzestając tym samym świadczenia usług. Mogą uczynić to jedynie w czterech przypadkach: niezgodnego z prawem wykonania przyłącza, braku zapłaty za dwa pełne okresy obrachunkowe następujące po dniu otrzymania upomnienia, nielegalnego poboru wody, a także w sytuacji kiedy jakość wprowadzonych ścieków nie spełnia wymogów prawnych lub stwierdzono uszkodzenie lub pominięcie urządzenia pomiarowego. Dlatego UOKiK zakwestionował postanowienia w umowach MPWiK Kraków, które przyznało sobie możliwość odcięcia dostawy wody również w innych sytuacjach, np. nieusunięcia przez konsumenta awarii na  należącym do niego odcinku przyłącza. Z kolei spółka Wodociągi Słupsk groziła rozwiązaniem kontraktu w przypadku naruszenia przez Odbiorcę postanowień umowy. W obu przypadkach przedsiębiorcy dobrowolnie zobowiązali się do zmiany praktyk.

Od wydanych decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Szczegółową analizę sektora wodno-kanalizacyjnego, w tym dokładny opis przykładów łamania prawa można znaleźć w raporcie UOKiK Kierunki rozwoju ochrony konkurencji i konsumentów w sektorze wodociągowo-kanalizacyjnym. Zainteresowani tą tematyką powinni sięgnąć również po publikację Konkurencja na rynkach lokalnych wraz z wybranym orzecznictwem Prezesa UOKiK, którą bezpłatnie można zamówić faksem - 22 826 11 86, e-mailem - publikacje@uokik.gov.pl.

Dodatkowe informacje dla mediów:
Małgorzata Cieloch, Rzecznik prasowy UOKiK
Departament Współpracy z Zagranicą i Komunikacji Społecznej
Pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel.: 22 827 28 92, 55 60 314, 55 60 430
faks 22 826 11 86
E-mail: malgorzata.cieloch@uokik.gov.pl