W ostatnich latach zaobserwować można dynamiczny rozwój rynku płatności mobilnych za postój w strefach płatnego parkowania. Niewątpliwą zaletą korzystania z tych aplikacji jest możliwość bezgotówkowego uiszczania opłaty za czas parkowania, brak konieczności poszukiwania parkometru, a także możliwość zdalnego przedłużenia czasu postoju.

Prezes UOKiK przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w którym przyjrzał się zasadom, na jakich dostawcy aplikacji mobilnych służących do uiszczania opłat za parkowanie przy użyciu telefonu komórkowego są dopuszczani do prowadzenia działalności w strefach płatnego parkowania.  Sprawdzono sytuację w 18 polskich miastach.

Strefy płatnego parkowania

Strefy płatnego parkowania są parkingami niestrzeżonymi, stanowiącymi własność gminy.  Ustanawiane są przez radę gminy (radę miasta), na obszarach

charakteryzujących się znacznym deficytem miejsc postojowych, w celu zwiększenia rotacji parkujących pojazdów samochodowych. Rada gminy (rada miasta) w drodze uchwały określa wysokość opłaty za postój w strefie płatnego parkowania, jak również sposób jej pobierania, tj. z wykorzystaniem parkometrów oraz przy użyciu aplikacji mobilnych. Aplikacje mobilne pozwalają na dokonanie płatności za usługi parkingowe przy użyciu telefonu komórkowego, za pomocą karty płatniczej podpiętej do konta w aplikacji lub z wykorzystaniem środków na uprzednio zasilonym koncie w aplikacji.

Warunki dopuszczania aplikacji mobilnych do działalności

Strefy płatnego parkowania w większości zarządzane są przez samorządy miejskie samodzielnie lub poprzez ich spółki zależne. W takiej sytuacji samorząd decyduje o liczbie aplikacji mobilnych dopuszczonych do funkcjonowania, a potencjalni dostawcy aplikacji wyłaniani są w trybie przetargu lub zapytania ofertowego. Niekiedy jednak samorządy cedują swoje uprawnienie do zarządzania strefą płatnego parkowania na wybranych w drodze przetargu niezależnych przedsiębiorców. Wówczas to ci przedsiębiorcy podejmują decyzję o liczbie dostawców aplikacji mobilnych dopuszczonych do działania w zarządzanej przez nich strefie, a nawiązanie współpracy z potencjalnymi dostawcami odbywa się na zasadzie swobody umów. Zdarza się, że przedsiębiorcą zarządzającym strefą płatnego parkowania jest podmiot, który jednocześnie sam jest dostawcą aplikacji mobilnej.  

W toku postępowania wyjaśniającego Prezes Urzędu ustalił, że zarządzający strefami płatnego parkowania przyjmują odmienne rozwiązania co do liczby dostawców aplikacji mobilnych, którzy mogą prowadzić działalność w zarządzanej przez nich strefie. Część zarządzających nie ogranicza liczby dostawców aplikacji mobilnych i dopuszcza możliwość współpracy z każdym, który spełni określone warunki. Pozostali zarządzający określają odgórnie liczbę operatorów aplikacji mobilnych, którzy mogą prowadzić działalność w danej strefie.

Ograniczanie liczby dostawców aplikacji może mieć w szczególności miejsce, gdy strefą płatnego parkowania zarządza niezależny od samorządu przedsiębiorca, sam będący dostawcą aplikacji mobilnej. Z uwagi na podwójną rolę, w której występuje, tj. jako podmiot zarządzający strefą, który decyduje o dopuszczeniu do niej dostawców aplikacji oraz jako dostawca własnej aplikacji, nie ma on żadnych bodźców do tego, aby dopuszczać aplikacje swoich konkurentów do prowadzenia działalności w zarządzanej przez siebie strefie płatnego parkowania. W konsekwencji konsument zostaje pozbawiony lub ma ograniczoną możliwość wyboru aplikacji do płacenia za parkowanie.

Pożądany stan konkurencji

Z perspektywy zapewnienia konkurencji pomiędzy dostawcami na rynku pożądane byłoby dopuszczanie jak największej liczby dostawców aplikacji mobilnych do prowadzenia działalności w strefach płatnego parkowania. Takie rozwiązanie z powodzeniem funkcjonuje m.in. w Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie i Rzeszowie, w których opłatę za parkowanie można uiścić wykorzystując aż 5 różnych aplikacji mobilnych.  

Zapewnienie jak największej liczby dostawców aplikacji mobilnych jest również korzystny dla konsumentów, ponieważ daje im swobodę wyboru odpowiedniej aplikacji mobilnej według własnych preferencji oraz zapewnienia alternatywę np. w przypadku awarii u jednego z podmiotów świadczących usługę płatności mobilnych. Dodatkowo takie rozwiązanie zwiększa presję konkurencyjną między dostawcami aplikacji mobilnych, którzy w celu poszerzenia kręgu odbiorców swojej aplikacji będą dążyli do podnoszenia jakości swoich usług oraz ich rozwijania.

Osiągnięcie celu w postaci zapewnienia dostępności jak największej liczby aplikacji mobilnych w danej strefie płatnego parkowania, gdy strefą zarządza samorząd miejski (samodzielnie lub przez swoją spółkę zależną) jest możliwe poprzez dopuszczenie do prowadzenia działalności każdego dostawcy aplikacji mobilnych, który spełnia określone warunki. Natomiast w przypadku powierzenia przez samorząd zarządzania strefą płatnego parkowania niezależnym przedsiębiorcom, cel ten może być osiągnięty przez zastrzeżenie w umowach takiego obowiązku.

Ponadto z uwagi na intensywny rozwoju płatności mobilnych coraz częściej w ramach jednej aplikacji z usługą opłacania parkingu połączone są inne usługi, jak np. sprzedaż biletów komunikacji miejskiej, biletów kolejowych lub na wydarzenia kulturalne. Tym samym wszelkie ograniczenia w dostępie aplikacji mobilnych do prowadzenia działalności mogą mieć potencjalne przełożenie na ograniczenie konkurencyjności również na innych rynkach.

W związku z tym, w celu zapewnienia dalszego rozwoju konkurencji między dostawcami aplikacji mobilnych w zakresie pobierania opłat za parkowanie w strefach płatnego parkowania oraz w celu stworzenia warunków rozwoju konkurencji w zakresie innych usług świadczonych przez tych dostawców, rekomendowanym rozwiązaniem byłoby, żeby samorządy dopuszczały jak największą liczbę dostawców aplikacji mobilnych do prowadzenia działalności na terenie zarządzanych przez nich gmin.