Zwrot pieniędzy konsumentom? Darmowy dostęp do nowego kanału telewizyjnego? A nawet możliwość odzyskania składki ubezpieczeniowej? To przykłady rekompensaty publicznej – sposobów, za pomocą których przedsiębiorca może usunąć skutki naruszenia interesów konsumentów. Mogą one zostać określone w formie przyjęcia zobowiązania przedsiębiorcy lub w drodze decyzji stwierdzającej naruszenie

Wydając decyzję w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, UOKiK, poza nałożeniem kary finansowej, może określić obowiązek usunięcia skutków naruszenia lub przyjąć od przedsiębiorcy zobowiązanie do podjęcia działań do tego zmierzających.

- Obniżanie kar finansowych przez sądy stanowi dla UOKiK ważny sygnał, który z jednej strony wpływa na politykę nakładania kar w postępowaniach dotyczących naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, a z drugiej – stanowi przesłankę do poszukiwania innych instrumentów mających na celu trwale eliminowanie zjawisk antykonsumenckich. Takim instrumentem jest stosowana od niedawna przez Urząd rekompensata publiczna. Spełnia ona nie tylko funkcję represyjną, bowiem wymaga od przedsiębiorcy poniesienia kosztów, ale również powoduje, że konsumenci uzyskują bezpośrednie korzyści wypływające z naszych decyzji – mówi Wiceprezes UOKiK, Dorota Karczewska.

Niedawno Urząd wydał decyzję w sprawie spółki T-Mobile. UOKiK stwierdził, że operator naruszył zbiorowe interesy konsumentów, podwyższając wysokość abonamentu o 5 zł. Przedsiębiorca ma usunąć skutki niekorzystnej dla abonentów praktyki: każdy konsument, który dostał informację o jednostronnej zmianie wysokości abonamentu, powinien otrzymać 65 zł rekompensaty. Operator opublikuje również decyzję na swojej stronie internetowej. Ponadto, Urząd nałożył karę finansową ponad 4,5 mln zł. Decyzja nie jest prawomocna, spółka zapowiedziała odwołanie do sądu.

To nie pierwsze działanie Urzędu, której efektem jest rekompensata publiczna. W marcu 2015 UOKiK wydal decyzję dotyczącą jednostronnej zmiany umowy przez Canal + w związku z podwyżką abonamentu za dostęp do kanałów telewizji satelitarnej.  Operator zobowiązał się do podjęcia działań zmierzających do usunięcia skutków zakwestionowanej praktyki. Klientom, którzy nadal korzystali z telewizji, zobowiązał się zaproponować darmowe usługi (pakiet filmów VOD, dostęp do nowego kanału telewizyjnego albo wymianę dekodera). Konsumentom, którzy przestali być abonentami - ofertę zawarcia umowy na specjalnych warunkach albo zwrot 43,16 zł w gotówce. Na mocy zobowiązania spółka podjęła też działania informacyjne dostosowane do poszczególnych grup abonentów: bezpośrednio, na stronie internetowej i w prasie ogólnopolskiej.

Innym przykładem jest decyzja, którą w październiku ubiegłego roku Urząd zakończył postępowanie przeciwko spółce P4.  Operator sieci Play dokonał jednostronnej zmiany umów zawartych w ramach oferty Formuła Europa Unlimited, likwidując możliwość korzystania z bezpłatnych połączeń przychodzących w roamingu w strefie euro. Urząd przyjął zobowiązanie przedsiębiorcy do zaoferowania konsumentom rekompensaty publicznej. Abonenci, których dotyczyła zakwestionowana praktyka  otrzymają m.in. możliwość skorzystania z oferty połączeń, smsów oraz pakietów transmisji danych do wykorzystania w roamingu w UE. Posiadacze kart przedpłaconych będą mogli  uzyskać doładowanie konta, a byli klienci spółki - zwrot 95 zł lub 180,50 zł – w zależności od umów, które posiadali.

W grudniu 2015 Urząd nałożył obowiązek usunięcia trwających skutków naruszenia na dwóch przedsiębiorców działających w branży finansowej. UOKiK kwestionował promocje kredytu konsumenckiego m.in. Alior Banku i Wonga.pl.

W przypadku Alior Banku wątpliwości wzbudziły reklamy Pożyczka z BIK PASS-em i Pożyczka na prezenty i nie tylko. Jak zauważył Urząd, mówiła ona o udzielaniu kredytu bez zabezpieczeń, tymczasem zgodnie z regulaminem bank takiego zabezpieczenia wymagał - była nim umowa ubezpieczenia. Spółka listownie poinformuje konsumentów o decyzji UOKiK oraz o możliwości rezygnacji z zawartego ubezpieczenia i zwrotu całości składki ubezpieczeniowej. Na stronie internetowej przedsiębiorcy i w oddziałach banku zostanie umieszczone oświadczenie o wprowadzaniu klientów w błąd.

Z kolei Wonga.pl w reklamach swoich produktów (10 zł, pralka, ubrana zima i in.) przedstawiała konsumentom informację o kosztach pożyczki w sposób uniemożliwiający ich odczytanie z uwagi na wielkość czcionki oraz krótki czas ich prezentacji Na mocy decyzji UOKiK przedsiębiorca zwróci wszystkim konsumentom, którzy zawarli umowy w okresie emisji kwestionowanych reklam, koszt pożyczki. Na stronie internetowej przedsiębiorcy zostanie opublikowana sentencja decyzji Urzędu.

Rekompensata publiczna – o czym warto pamiętać

1. Efektem decyzji UOKiK może być zastosowanie środków zmierzającychdo usunięcia skutków naruszenia wobec aktualnych i byłych klientów, których dotykają skutki zakwestionowanej przez Urząd praktyki. Przedsiębiorca może zostać zobowiązany do poinformowania konsumentów o wydaniu takiej decyzji i możliwości skorzystania z rekompensaty publicznej.
2. Przypominamy, że każdy konsument, który czuje się poszkodowany, może indywidualnie na drodze sądowej starać się o uzyskanie odszkodowania z tytułu poniesionej szkody. Dochodzenie roszczeń może ułatwić również ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, która daje konsumentom możliwość wytoczenia powództwa w ich indywidualnych sporach z przedsiębiorcami. W toku takiego postępowania sąd weryfikuje, czy dana praktyka rynkowa przedsiębiorcy jest nieuczciwa. W takim przypadku to przedsiębiorca musi udowodnić przed sądem, że stosowana przez niego praktyka rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki rynkowej wprowadzającej konsumentów w błąd.
3. Po uprawomocnieniu decyzje Prezesa UOKiK mają charakter prejudykatuw postępowaniu sądowym. Oznacza to, że ustalenia Prezesa UOKiK co do faktu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów są dla sądu wiążące. Nie musi on w tym zakresie prowadzić własnego postępowania dowodowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2015 r., III SK 61/14).
4. W każdej z powyższych spraw konsumenci uzyskają bezpłatną pomoc u rzeczników konsumentów, w organizacjach konsumenckich, a także u Rzecznika Finansowego.

Dodatkowe informacje dla mediów:

Biuro prasowe UOKiK
pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel. 22 827 28 92, 55 60 314 , 55 60 111
E-mail: biuroprasowe@uokik.gov.pl
Twitter: @UOKiKgovPL