Przedsiębiorcy, którzy pod presją innych zgodzili się na udział w kartelu mogą podjąć współpracę z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów i uniknąć tym samym kary. Umożliwia to ostatnia nowelizacja ustawy antymonopolowej

Dążąc do wyeliminowania negatywnych zjawisk rynkowych w postaci niedozwolonych porozumień zawieranych przez przedsiębiorców, które bardzo często skutkują poważnymi ograniczeniami konkurencji, wprowadzono do polskiego systemu prawa przepisy umożliwiające łagodne traktowanie uczestników karteli (program znany na świecie pod nazwą „leniency”). Warunkiem skorzystania z „dobrodziejstw” tego programu jest podjęcie współpracy z Urzędem.

Zasadniczym celem „leniency” jest pomoc organu antymonopolowego w odstąpieniu od kartelu, skierowana przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw, które niejednokrotnie pod presją dużych koncernów godzą się na uczestnictwo w nielegalnym porozumieniu.

Zasady funkcjonowania programu leniency w Polsce, warunki, jakie powinni spełnić przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na ujawnienie istnienia kartelu oraz procedury postępowania określają szczegółowo przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (art. 103a) oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie.

Na podstawie tych przepisów, przedsiębiorca który jako pierwszy z uczestników kartelu przedstawi Prezesowi UOKiK informację lub dowód świadczący o istnieniu zakazanego prawem porozumienia, może liczyć na zupełne odstąpienie od wymierzenia kary lub jej obniżenie przez organ antymonopolowy. Zaznaczyć jednak należy, że w chwili przekazywania tych informacji lub dowodów przez przedsiębiorcę - Prezes UOKiK nie może posiadać tych lub innych informacji, które są wystarczające do wydania decyzji lub wszczęcia postępowania antymonopolowego.

Wnioskujący dodatkowo zobowiązany jest do aktywnej współpracy z organem antymonopolowym, niezwłocznego dostarczania wszelkich dowodów i udzielania informacji związanych ze sprawą. Występując o łagodniejsze traktowanie, przedsiębiorca nie może być już uczestnikiem kartelu. Rezygnacji powinien dokonać najpóźniej w dniu zgłoszenia się do Prezesa UOKiK z dowodem w sprawie. Program leniency przewiduje możliwość odstąpienia od wymierzenia kary wobec tych przedsiębiorców, którzy nie byli inicjatorami zawarcia porozumienia oraz nie nakłaniali innych podmiotów do uczestniczenia w nim. Natomiast z obniżenia wymiaru kary mogą skorzystać nawet ci przedsiębiorcy, którzy zainicjowali powstanie kartelu lub nakłaniali inne podmioty do przystąpienia do nielegalnego porozumienia, o ile jednak spełnią warunki, o których mowa w art. 103a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Polski program leniency wraz uregulowaniami wspólnotowymi zapewnia ochronę przed sankcjami ze strony organów antymonopolowych państw członkowskich UE w przypadku, gdy działalność kartelu wykracza poza granice Polski.

Istotne znaczenie ma również fakt, iż w trakcie postępowania nie są ujawniane żadne dane przedsiębiorcy współpracującego z Prezesem UOKiK.

Wszyscy przedsiębiorcy, którzy chcieliby skorzystać z programu mogą zwrócić się do Departamentu Ochrony Konkurencji w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów: pod numer faksu 22 826 91 06, telefonicznie 22 55 60 299 lub pocztą elektroniczną na adres: mbychowska@uokik.gov.pl; rkaminski@uokik.gov.pl