Ograniczanie konkurencji
Prawo zakazuje przedsiębiorcom zawierania antykonkurencyjnych porozumień, czyli jakichkolwiek uzgodnień, których celem lub skutkiem jest eliminowanie, ograniczenie lub zniekształcenie konkurencji. Niedozwolone jest również nadużywanie pozycji dominującej.
Zmowy rynkowe to jakiekolwiek uzgodnienia między przedsiębiorcami, których celem lub skutkiem jest eliminowanie, ograniczenie lub zniekształcenie konkurencji. Są to:
- porozumienia pomiędzy konkurentami, czyli przedsiębiorcami działającymi na tym samym szczeblu obrotu, np. producent – producent, dystrybutor – dystrybutor,
- porozumienia pomiędzy przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu, np. producent – sprzedawca, dostawca – dystrybutor.
Przykłady
- zmowy cenowe – wspólne ustalanie cen, np. towary nie będą sprzedawane poniżej określonej ceny lub pewne produkty nie będą przeceniane, w sprawach pracowniczych – wynagrodzenia za pracę nie będą podwyższane,
- podział rynku lub grup konsumentów – np. ustalenie, że jeden przedsiębiorca będzie zaopatrywał konsumentów jedynie w zachodniej, a drugi we wschodniej części Polski (podział terytorialny), lub uzgodnienie, że jeden przedsiębiorca będzie obsługiwał jedynie „dużych”, a drugi „małych” odbiorców usług (podział podmiotowy), a w sprawach pracowniczych – niekonkurowanie o pracowników,
- zmowy kontyngentowe – wspólne ustalanie wielkości produkcji lub sprzedaży,
- zmowy przetargowe – np. uzgodnienie między przedsiębiorcami przystępującymi do przetargu, że któryś z nich zrezygnuje lub pozwoli wygrać przetarg innemu przedsiębiorcy.
Formy uzgodnień to m.in.:
- formalne – umowy pisemne,
- „umowy dżentelmeńskie” (ustne, nieformalne),
- wymiana informacji wrażliwych z punktu widzenia uczciwej konkurencji (np. poufne dane o stosowanej polityce cenowej),
- jednostronne przekazywanie konkurentom informacji wrażliwych.
Nielegalne porozumienie mogą zawrzeć reprezentanci przedsiębiorcy (np. członkowie zarządu spółki) lub jego pracownicy (nawet bez wiedzy osób zarządzających). Kary za to grożą zarówno przedsiębiorcy, jak i osobom zarządzającym.
Nadużywanie pozycji dominującej
Istotą nadużywania pozycji dominującej jest zakłócanie konkurencji na rynku przez podmiot posiadający znaczną siłę rynkową. Dzięki niej może on działać w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów.
W prawie konkurencji istnieje domniemanie, że jeśli udział przedsiębiorcy w rynku właściwym przekracza 40%, to ma on pozycję dominującą.
Przykłady
- narzucanie nieuczciwych cen (np. nadmiernie wygórowanych lub rażąco niskich),
- ograniczanie produkcji (np. wycofanie określonego produktu lub gamy produktów z produkcji w celu sztucznego zawyżenia cen),
- zawieranie umów (transakcji) wiązanych,
- przeciwdziałanie warunkom niezbędnym do powstania lub rozwoju konkurencji (np. ustalanie cen zaniżonych w celu eliminacji konkurencji).
Samo posiadanie pozycji dominującej lub podejmowanie działań zmierzających do jej uzyskania nie jest zakazane. Zabronione jest jej nadużywanie.
Przedsiębiorca może mieć pozycję dominującą na rynku, ale nie w stosunku do konkretnego podmiotu w dwustronnych relacjach handlowych. Nawet jeśli kontrahent jest ekonomicznie słabszą stroną umowy, nie można automatycznie przyjąć, że strona silniejsza posiada pozycję dominującą.
Prezes UOKiK prowadzi postępowania administracyjne dotyczące praktyk ograniczających konkurencję. Mogą zakończyć się nakazem zaniechania kwestionowanych działań oraz nałożeniem kary pieniężnej. Prawo przewiduje również rozwiązania o charakterze ugodowym – dobrowolne poddanie się karze oraz wydanie przez Prezesa UOKiK decyzji zobowiązującej przedsiębiorcę do określonych działań.
Zgłoś naruszenie jeśli:
- pracujesz w firmie, która zmawia się z konkurentami – ustala ceny lub dzieli rynek,
- dowiedziałeś się, że przedsiębiorcy porozumieli się w sprawie zmniejszenia produkcji lub dostaw w celu wywołania podwyżki cen,
- chcesz kupić produkt, ale dystrybutor kieruje Cię do innego dystrybutora – „właściwego” dla Twojego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej,
- twój stały dostawca zrywa współpracę, bo nie godzisz się na stosowanie narzuconych przez niego cen minimalnych,
- wiesz o nielegalnych ustaleniach dotyczących spraw pracowniczych – np. ustalaniu płac i benefitów, niekonkurowaniu o pracowników.
Złóż wniosek leniency jeśli:
- uczestniczysz w nielegalnym porozumieniu polegającym np. na ustalaniu z konkurentami wysokości podwyżki cen produktów lub usług, a także antykonkurencyjnym ustalaniu wynagrodzeń lub niekonkurowaniu o pracowników,
- jesteś dystrybutorem, który stosuje ceny minimalne/sztywne ustalone przez producenta,
- jesteś osobą zarządzającą przedsiębiorstwem, które wraz z konkurentami podzieliło się rynkiem.
