• UOKiK wziął udział w globalnym przeglądzie internetu szukając manipulacyjnych praktyk sprzedażowych – tzw. dark patterns.
• Co najmniej jeden dark pattern stosowało ponad 75 proc. z 642 zbadanych stron internetowych i aplikacji mobilnych.
• Na stronach skontrolowanych przez Urząd najczęstszym problemem była preselekcja.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wziął udział w corocznym przeglądzie sprzedażowych stron internetowych i aplikacji mobilnych organizowanym przez Międzynarodową Sieć Ochrony Konsumentów (ICPEN). Tegoroczne Sweep days (od angielskiego  wymiatania – w tym przypadku złych praktyk marketingowych) odbyły się w dniach od 29 stycznia do 2 lutego. Wzięło w nich udział 26 instytucji chroniących konsumentów.

Globalny przegląd internetu, w ramach którego zbadano strony internetowe i aplikacje mobilne 642 przedsiębiorców, wykazał, że 75,7 proc. z nich stosowało co najmniej jeden dark pattern, a 66,8 proc. dwa lub więcej. Natomiast wyniki Sweepa przeprowadzonego przez UOKiK pokazały, że na połowie z 10 przebadanych stron internetowych znaleziono przynajmniej jedną niedozwoloną praktykę. Najczęstszymi były: preselekcja, czyli wybranie i zaznaczenie za konsumenta jednej z możliwych opcji np. najdroższej oraz adnotacje „najczęściej wybierany” (social proof).

Warto wiedzieć, że określeniem dark patterns, nazywane są praktyki, które przedsiębiorcy wykorzystują do manipulowania działaniami konsumentów w przestrzeni wirtualnej. Najczęściej są nimi liczniki odmierzające fikcyjny czas do końca promocji lub praktyki polegające na niezgodnym z rzeczywistością informowaniu, ile osób zainteresowanych jest daną ofertą lub która z nich jest najczęściej wybierana.

– Internet to miejsce, w którym globalizacja jest wręcz namacalna. W sieci  nie ma granic, a jedynym sposobem na skuteczną ochronę praw konsumentów jest ścisła współpraca między instytucjami z różnych krajów. UOKiK od wielu lat jest mocno zaangażowany w rozwijanie i zacieśnianie współpracy międzynarodowej na rzecz wypracowania uniwersalnych standardów ochrony konsumenckiej i zwalczania złych praktyk sprzedażowych, m.in. w e-commerce. Skoordynowane działania monitorujące, takie jak Sweep days prowadzony przez członków międzynarodowej sieci ICPEN, to jeden z ważnych elementów tej współpracy – wyjaśnia Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Sztuczna inteligencja na służbie konsumentów

W obszarze zwalczania dark patterns, UOKiK realizuje m.in. projekt „Wykrywanie i zwalczanie dark patterns z użyciem Sztucznej Inteligencji”.  Ma on pomóc w przygotowaniu narzędzia, które wykorzystując rozwiązania sztucznej inteligencji będzie automatycznie wykrywać niedozwolone praktyki stosowane na stronach internetowych świadczących usługi e-commerce.

W ramach projektu powstała też Biała Księga, w której Urząd prezentuje, jak można wykorzystać sztuczną inteligencję do ochrony praw konsumentów i usprawnienia egzekwowania prawa. Projekt  jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.

Ochrona konsumentów na globalnym rynku

Od 1996 r. UOKiK jest częścią Międzynarodowej Sieci Ochrony Konsumentów [International Consumer Protection and Enforcement Network – ICPEN], zrzeszającej obecnie ponad 70 krajów. W lipcu Polska skończyła roczną prezydencję w sieci.

W tym roku po raz pierwszy akacja przeszukiwania internetu była koordynowana z Global Privacy Enforcement Network (GPEN). GPEN jest nieformalną siecią zrzeszającą ponad 80 instytucji zajmujących się ochroną prywatności. Jej celem jest wspieranie współpracy transgranicznej między organami regulacyjnymi.

Zarówno ICPEN, jak i GPEN, które współpracują w celu poprawy ochrony konsumentów i prywatności osób fizycznych na całym świecie, opublikowały dziś raporty przedstawiające ich ustalenia. Raporty ICPEN i GPEN można znaleźć na ich stronach internetowych.